2 december 1994
officiële release - 63
1994 / 2017 cd-versie
disc 1 - Act One
1. "This Is Phaze III"
2. Put A Motor In Yourself
3. "Oh-Umm"
4. They Made Me Eat It
5. Reagan At Bitburg
6. "A Very Nice Body"
7. Navanax
8. "How The Pigs' Music Works"
9. Xmas Values
10. "Dark Water!"
11. Amnerika
12. "Have You Heard Their Band?"
13. Religious Superstition
14. "Saliva Can Only Take So Much"
15. Buffalo Voice
16. "Someplace Else Right Now"
17. Get A Life
18. "A Kayak (On Snow)"
19. N-Lite
19. I Negative Light
19. II Venice Submerged
19. III The New World Order
19. IV The Lifestyle You Deserve
19. V Creationism
19. VI He Is Risen
disc 2 - Act Two
1. "I Wish Motorhead Would Come Back"
2. Secular Humanism
3. "Attack! Attack! Attack!"
4. I Was In A Drum
5. "A Different Octave"
6. "This Ain't CNN"
7. "The Pigs' Music"
8. A Pig With Wings
9. "This Is All Wrong"
10. Hot & Putrid
11. "Flowing Inside-Out"
12. "I Had A Dream About That"
13. Gross Man
14. "A Tunnel Into Muck"
15. Why Not?
16. "Put A Little Motor In 'Em"
17. "You're Just Insultin' Me, Aren't You!"
18. "Cold Light Generation"
19. Dio Fa
20. "That Would Be The End Of That"
21. Beat The Reaper
22. Waffenspiel
------------------------------------------------------------
1967 voices:
Spider Barbour
All-Night John (Kilgore)
Frank Zappa
Euclid James "Motorhead" Sherwood [a.k.a. Larry Fanoga]
Roy Estrada
Louis "The Turkey" Cuneo
Monica
Gilly Townley
Unknown Girl #1 (Beckie)
Unknown Girl #2 (Maxine)
1991 voices:
Moon Unit Zappa
Michael Rappaport
Ali N. Askin
Catherine Milliken
Walt Fowler
Todd Yvega
Michael Svoboda
Michael Gross
William Forman
Uwe Dierksen
Stefan Dohr
Daryl Smith
Franck Ollu
Hermann Kretzschmar
Dweezil Zappa
Members of the Ensemble Modern:
Dietmar Wiesner: Piccolo, Flute, Alto Flute, Bass
Flute
Catherine Milliken: Oboe, English Horn, Baritone
Oboe, Didjeridoo
Roland Diry: Clarinet
Wolfgang Stryi: Tenor Sax, Bass Clarinet,
Contrabass Clarinet
Veit Scholz: Bassoon, Contrabassoon
William Forman: Trumpet, Flügelhorn
Michael Gross: Trumpet, Flügelhorn
Franck Ollu: French Horn
Stefan Dohr: French Horn
Uwe Dierksen: Trombone, Pygmy Trombone
Michael Svoboda: Bass Trombone, Alp Horn,
Didjeridoo, Conch
Daryl Smith: Tuba
Peter Rundel: Violin 1
Mathias Tacke: Violin 2
Hilary Sturt: Viola
Friedemann Dähn: Cello
Thomas Fichter: Contrabass, Electric Bass
Detlef Tewes: Mandolin
Jürgen Ruck: Guitar, Banjo
Ueli Wiget: Harp
Hermann Kretzschmar: Piano, Celeste
Rumi Ogawa-Helferich: Cymbalom, Percussion
Rainer Römer: Musical Saw, Percussion
Andreas Böttger: Marimba, Percussion
And maybe also:
Kaigal-ool Khovalyg: throat-singing
Artis The Spoonman: spoons
------------------------------------------------------------
Zappa: "In 1967, we spent about four months recording various
projects […]. One day I decided to stuff a pair of U-87's in the
piano, cover it with a heavy drape, put a sand bag on the sustain
pedal and invite anybody in the vicinity to stick their head inside
and ramble incoherently about the various topics I would suggest to
them via the studio talk-back system.
This set-up remained in place for several days. During that time,
many hours of recordings were made, most of it useless.
Some of this dialog - after extensive editing - found its way into
the "Lumpy Gravy" album. The rest of it sat in my tape vault for
decades, waiting for the glorious day when audio science would
develop tools which might allow for its resurrection.
In "Civilization Phaze III" we get a few more clues about the lives
of the piano-dwellers and note that the external evils have only
gotten worse since we first met them. The bulk of the musical
material comes from Synclavier sequences (all music in act one). In
the second act, the music is a combination of Synclavier (70%) and
live performance (30%), along with a new generation of piano people.
The new residents […] were recorded in a Bösendorfer Imperial at
UMRK during the summer of 1991."
------------------------------------------------------------
Civiliaztion Phaze III is de eerste posthume release en het eerste
studio-album sinds jazz from Hell. Het is het laatste album waaraan
Zappa - eigenlijk tot aan zijn overlijden - gewerkt heeft.
------------------------------------------------------------
Tot 2017 was Civilization Phaze III alleen als (dure) mail-order te
koop via Barking Pumpkin of sommige Zappa-gespecialiseerde
verkooppunten. In 2017 bracht Universal de set uit, net als alle
andere familie-uitingen.
------------------------------------------------------------
In 1995 kreeg de Zappa-familie een Grammy Award voor Civilization
Phaze III in de categorie: 'Best Recording Package' |
QUOD ERAT DEMONSTRANDUM: Essay over Egyptische
beschaving, de toekomst van hedendaagse klassieke muziek, de rol van
Frank Zappa daarin en dit alles gerelateerd aan: CIVILIZATION PHAZE
III
Net voor X-Mas (Values) 1994 kreeg ik van mijn lokale cd-dealer
Civilization Phaze III in handen gedrukt. Wat er met één zo'n
digipack allemaal op je afkomt. Ik heb het in dit 'essay' gepoogd te
beschrijven, maar er is, zoals vaker, eigenlijk veel meer.
In een decor van Scarabee-fighters die een Ararat-achtige
Piano-Tempelberg aanvallen brengt Frank Zappa ons een zeer
bijzondere derde fase van (zijn) beschaving. CPIII is Zappa's somber
klinkende zwanenzang, testament, zijn laatste nieuwe werk voor zijn
overlijden. Een voor hem persoonlijk erg belangrijk werk, omdat hij
er circa acht jaar aan gewerkt heeft en het vermoedelijk heeft
afgewerkt omdat hij wist dat er niet zoveel tijd meer voor zou zijn.
Dat hij tot het laatst kritisch bleef bleek uit het feit dat hij de
al bij Zappa Records in Engeland aanwezige moedertapes weer terug
heeft laten vliegen om tracks bij te kunnen werken. De uiteindelijke
versie verschilt nogal van de eerste versie, maar hoe dan ook, de
twee cd's en de waarlijk prachtige verpakking mogen er zijn.
Meest in het oog springend is de Egyptische uitstraling die CPIII
heeft, met daarin de Mestkever, de Scarabee, die in het Oude Egypte
als god vereerd werd en (dus) vaak in de vorm van amuletten
(geluksbrenger) terugkwam. Op CPIII komt die kever voor als een
futuristische aanvalsmachine die niet zo misstaan in Batman III of
soortgelijke films. Interessant is het feit dat de Egyptische
geschiedenis drie(!) beschavingen besloeg: het oude-, midden- en
nieuwe rijk. In het nieuwe rijk werden veel nieuwe gebieden
veroverd; vandaar misschien de aanvalsscarabee. Nog meer spannends:
Farao betekent in feite 'Koninklijk Huis' en daarmee komen we in het
interieur van de Piano; een 'huis', met graf(!), waarin voornamelijk
menselijke wezens leven die los (b)lijken te staan van de
'beschaving' buiten de piano. De beschaving binnen krijgt door een
heel eigen filosofie iets bovennatuurlijks; een feit dat nog eens
benadrukt wordt door de aanwezigheid van Jezus, die af en toe naar
de afbrokkelende beschaving van Pigs en P(h)onies buiten kijkt, maar
op zo'n manier dat je gaat denken dat De Piano een soort Ark van
Noach wordt, die rustend op een berg (Ararat?) letterlijk de
rottende beschaving ontstijgt...
In de doorgaans wat realistischer wereld van Frank Zappa is CPIII
min of meer het vervolg op - direct - Lumpy Gravy en - wat minder
direct - op Money, een album-paar dat gekoppeld wordt door de kreten
op de hoezen: Is This Phase One (Two) Of ... enz. CPIII zou
oorspronkelijk ook Lumpy Gravy Phase III gaan heten. Er zijn al
diverse recensies gesignaleerd die CPIII direct verbinden met, of
zelfs als opvolger van Uncle Meat bestempelen. Dat is, geredeneerd
via een kleine omweg, niet zo vreemd. CPIII heeft een zeer directe
band met The Yellow Shark: het live-outro van de Yellow Shark, toen
nog onder de naam 'Martin', is bij CPIII het intro onder de naam
‘Put A Motor In Yourself’. Daarbij speelt het Ensemble Modern op
beide cd’s en duiken 'reststukken' als Amnerika nu weer op. The
Yellow Shark had op zijn beurt weer een zeer duidelijke link met
Uncle Meat, door enkele Uncle Meat-stukken, kortom... Meest
duidelijke link is natuurlijk met Lumpy Gravy, al was het alleen
maar vanwege de dialogen, die voor een groot deel terug te vinden
zijn op CPIII. Het hoe en waarom is te lezen in het ingeniette
boekje.
Ondanks alle moeite van FZ om alles aan elkaar te koppelen, vind ik
de sixties-dialogen toch van een heel ander soort; weirder?
wellicht. De nineties-dialogen zijn zowel internationaler als
'zweveriger'. Allemaal wel feiten die tegenstrijdig genoeg de
vreemde beschaving in de piano buiten de realiteit plaatsen.
Natuurlijk gaat het eigenlijk om de muziek, die ik in dit geval héél
bijzonder vind. Meer nog dan welke andere Zappa-cd ook is CPIII 'het
organiseren van geluid' en in die zin denk ik zelfs dat Zappa met
zijn combinatie van Synclavier, Ensemble Modern, etnische
muziekstijlen, stem-collage's, natuurgeluiden een nieuw muziekgebied
betreden heeft. Hierbij moet ik wat toelichten betreffende mijn
muzikale visie op de hedendaagse, de zogenaamde 'moderne' klassieke
muziek. Ik vind namelijk dat de moderne klassieke muziek, die in
principe een voorhoedefunctie zou moeten hebben, de avant-garde,
langzamerhand door de tijd ingehaald begint te worden en daardoor
haar voorhoede functie verliest. Kijk je bijvoorbeeld naar de
stukken die uitgevoerd worden in sommige ‘nieuwe series’, dan zijn
dat vaak muziekwerken die dateren van het begin van de vorige eeuw!.
Luister je naar de meer recentere stukken dan valt op dat er nog
steeds gebruikt gemaakt wordt van 'oude' instrumenten als violen,
piano, blaasinstrumenten, enz. Als er al eens iemand wat
'elektronisch' doet is dat vaak met een spoelenrecorder, die in de
jaren '90 minstens prehistorisch aandoet en waar ik bij het zien
ervan al vaak de slappe lach krijg. Waar zijn bij de hedendaagse
componisten de computers, synthesizers, samplers, midi-systemen,
cd-roms, enz? Ja, John Adams doet er wel wat mee, maar de
mogelijkheden van de diverse systemen blijven doorgaans zeer beperkt
tot verkapte pianopartijen en incidentele geluidseffecten. Niet dat
ik de muziek slecht vind, ik geniet van deze muziek, maar ik ben wel
bezorgd over de voortsnellende technologische revolutie en het
achterblijven van een adequate reactie daarop door de hedendaagse
componisten. Varèse's zin 'The Present Day Composer Refuses To Die'
krijgt in deze context een wat mottenballige smaak, en de
hedendaagse muziek een steeds anachronistischer-karakter.
Goed en dan komt nu Frank Zappa met zijn CPIII en eigenlijk is dit
voor mij wellicht het punt waar zich - voorzichtig - een begin vormt
van waar de hedendaagse muziek wél naar toe had/zou kunnen gaan en
wel om een aantal redenen:
· omdat Zappa op CPIII veelvuldig, bijna voornamelijk, gebruik maakt
van de modernste elektronische hulpmiddelen als Synclavier en
computers, maar de klassieke instrumenten ook niet schuwt. Zijn
muziek nieuw klinkt, niet de bekende klankkleur heeft van het
symfonie-orkest, maar er wel genoeg geluids-raakvlakken mee heeft om
de luisteraar er niet te zeer van te vervreemden.
· omdat Zappa binnen zijn klassieke muziek gebruik maakt van
etnologische geluidsbronnen, o.a. muzikanten uit Tuva, iets wat door
sommige componisten, waaronder John Adams en de Chinees Tan Dun (die
authentieke Chinese muziek combineert met moderne Westerse), gezien
wordt als een toekomstperspectief voor hedendaagse klassieke
muziek...
· omdat Zappa zich de laatste jaren voornamelijk ontwikkeld heeft in
de klassieke richting en daar ook erkenning gevonden heeft,
voldoende om zijn stem te laten horen.
· omdat Zappa's muziek niet alleen auditief, maar ook visueel iets
te bieden heeft (film for your ears), zodat bij een eventuele
voorstelling het publiek niet hoeft te kijken naar een
functionerende computer op het podium met de daarbij behorende
operateur en vooral...
· omdat CPIII een zeer onderhoudende en boeiende luister-ervaring
is, die in ieder geval mij, niet gauw loslaat.
Of het in onze realiteit ook zo zal uitpakken weet ik niet. Feit is
dat er steeds meer fusion-achtige moderne klassieke composities
gespeeld worden, maar dat is eigenlijk ook niets nieuws, dat werd in
de jaren '40 en '50 ook al gedaan: McPhee, Boulez, Cage, Messiaen en
later bij de minimalen door bijvoorbeeld Steve Reich. Ander feit is
dat er steeds meer extremere soorten moderne muziek opdoken,
bijvoorbeeld die van de eerder genoemde Chinees Tan Dun, maar ook
van GOS-componistes Ustvolskaya en Gubaidulina, met respectievelijk
compromisloze en verstilde muziekstijlen. Begin deze eeuw lijkt het
publiek zich weer wat meer van de ‘moeilijke’ muziek af te keren; te
ingewikkeld, maar ook te weinig muzikale bagage om deze muziek te
kunnen appreciëren.
Terug echter naar de vaak wat mistroostig klinkende CPIII; er komen
enkele aanwijzingen voor de dood op voor, zoals het eerder genoemde
graf en ook al niet echt vrolijk zijn een hevige regen en onweer in
Beat the Reaper. Dat betekent ‘ versla de dood’, die in de laatste
track in zijn auto komt aanrijden om de dansers te 'halen'!). In ‘
Waffenspiel’ wordt gif (?) door een sproeivliegtuig over ons heen
gespoten, of is het juist Zappa’s zegen? Al het goede komt van
boven, zo houden de katholieken ons immers voor….
Hoe dan ook, Civilization Phaze III is onmiskenbaar Zappa. Het is
zijn laatste soloproject, waar Zappa lang en intensief aan gewerkt
heeft en waarschijnlijk was blijven werken als hij langer had mogen
leven. Dat het open, eigenlijk heel eerlijke muziek is blijkt uit
het bijna romantisch klinkende Amnerika. Verder is Civilization
Phaze III eigenlijk de neerslag van het feit dat alles wat geluid
is, of voortbrengt, in een compositie verwerkt kan worden en in die
zin het werk van de meest geslaagde Varèse-leerling. Varèse immers
had, net als Zappa, als belangrijkste drijfveer 'een nieuwe
organisatie van geluid'. Voor wat Civilization Phaze III betreft kan
ik volstaan met: "Quot erat demonstrandum" (hetgeen bewezen moest
worden).
Civilization Phaze III is een prachtig werkstuk geword én, een
afscheid in stijl, dat enerzijds het werk van Zappa letterlijk
verheldert en anderzijds tal van nieuwe vragen oproept. We zullen
Zappa's werk wel nooit helemaal begrijpen en misschien is dat maar
goed ook, immers, zo houdt hij ons (indirect) voor:
"Onzekerheid geeft kracht;
begrip van de muziek veroorzaakt saaiheid
en dat zou dan het einde van de muziek betekenen."
(John, pag 27, booklet)
|
