"What's so funny about songs to do with sex? Sure if you say 'Fuck Me, Suck Me' it's considered to be American Art, but people don't like it when I remind them that the sexual terms they expect are so useless. They hate it and throw their frustrations back on me, but I'm just a reporter."

Na de val van het podium, zo is wel eens geschreven, is Zappa nooit meer de oude geworden. Vermoedelijk is hij op zijn G-Spot gevallen, want na The Grand Wazoo (aldus de critici) volgen veel lp/cd's die gedomineerd worden door songs met behoorlijk seksueel getinte teksten. Veel van deze critici/journalisten zijn daarover gevallen.

"Het publiek vindt mijn teksten prachtig, maar journalisten schijnen er een obsessie voor te hebben, het lijkt wel het enige waar ze tijdens interviews over kunnen praten."
Blijkbaar was het ze ontgaan dat Zappa al vanaf het begin seks tot het mikpunt maakt voor allerlei dwaze en hilarische situaties.
"I've dealt with sex ever since I've been writing songs and can see no reason not to do so. Pretending that sex doesn't exist is plain idiotic.

Door de jaren heen worden de songs direkter en humoristischer. Dat hij op een gebied als seksualiteit wellicht verder gaat dan anderen is misschien niet eens zozeer eigen aan Zappa zelf. Belangrijke ondersteunende bijdragen worden geleverd door het zeer specifieke conservatieve karakter van de Amerikaanse maatschappij en het fenomeen 'rock'. Laat ik het begrip seks in relatie tot Frank Zappa aan de hand van deze twee elementen eens intiemer bestuderen.

Als je de meeste Amerikaanse films, tv-series en videoclips moet geloven is Amerika zo goed als 'over-sekst'; het onderwerp speelt, al dan niet onderhuids, constant. Ik zou bijna schrijven 'in beeld gebracht', maar daar stuit ik meteen op een van de belangrijkste problemen: er wordt juist weinig in beeld gebracht. Verkoopbare seks in modaal Amerika gaat niet verder dan suggestief gedrapeerde lakens.

"Seks is de oorzaak van wat er in Amerika niet deugt. Frustratie en hebzucht zijn daarbij belangrijke factoren. In de meeste films is seks in geweld overgegaan. Iedere keer dat er iemand doodgeschoten, verminkt, geslagen of gefolterd wordt, dan stel ik me voor dat deze mensen wellicht de liefde hadden bedreven - mits de censuur het toegelaten zou hebben. Kleedt men zich uit of laat men iets seksueels zijn, dan geldt dat als iets weerzinwekkends, moord en doodslag lijkt echter de norm te zijn." FZ-1969

De 'bevrijdende' beelden die wij in Europa al in de jaren zestig op het witte doek te zien kregen (bv een film als Last Tango in Paris), werden in Amerika (en trouwens ook vaak in Engeland) al snel taboe verklaard. De zogenaamde seksuele revolutie ging (getuige love-ins) niet helemaal aan Amerika voorbij, maar dat er iets niet goed zat, bleek steeds opnieuw:

"Mom and Dad were sexually uninformed and inhibited (a lot of things wrong with society today are directly attributable to the fact that people who make the laws are sexually maladjusted) and they saw no reason why their kids should be raised differently."
- Frank Zappa over de achtergrond van o.a. Brown Shoes.

FZ: "De grootste kwalen van de maatschappij liggen besloten binnen de mensen, in hun onvermogen om het eigen lichaam te begrijpen en een relatie met anderen te kunnen aangaan. Daarom ook 'What's The Ugliest Part Of Your Body'; het lied gaat maar heel indirect over seks. De grootste lelijkheid wordt niet gevormd door een bepaald lichaamsdeel, maar door de geest: We leven in een maatschappij waarin liefde, seks en emotie pure commercie zijn geworden. Bovendien wordt mensen angst voor hun lijf aangepraat door het verkopen van dingen als geurvreters en mondwaters. De regering doet daaraan grif mee. Ze kunnen dan tijdens verkiezingen roepen: 'Stem op mij en ik bevrijd jullie van deze vuiligheid'. Daar komt dan niets van terecht, want de hele seks-industrie brengt veel geld in het belastinglaatje.
Hetzelfde geldt voor een van de uitwassen: pornografie; dat is iets dat uitgevonden is door het wettelijk gezag, om deze zgn. weerzinwekkende taferelen uit te bannen. Er is niets weerzinwekkends in wat mensen tijdens het liefdesspel met elkaar doen."
 FZ-1971

Eenzelfde verklaring gaat op voor een song als 'Penis Dimension'. Potentie wordt in deze maatschappij geprezen, maar dat iemand met minder toe kan of dat men tevreden kan zijn met zijn eigen lijf, wordt al bijna niet meer geaccepteerd. Hoe kan het ook anders, mensen worden overvoerd met ideaalbeelden. Mannen hebben het ideale vrouwbeeld uitgevonden: blond haar, blauwe ogen en een perfect figuur (Any Kind Of Pain). Die vrouw is echter totaal hersenloos. Tel daarbij dat vrouwen zich aan dit suggestieve ideaalbeeld gaan spiegelen om niet alleen zichzelf - willen ze niet alleen komen te staan dan zijn ze immers gedwongen mee te doen met het modebeeld - maar ook hun man plezier te doen. Die droomt inmiddels niet alleen over de ideale vrouw, maar ziet die bovendien verbeeld in oa. Playboy-Bunny's; perfecte vrouwen die zo gedrapeerd, optimaal belicht en opgemaakt zijn dat ze een soort irreële 'droomprinses' worden.

"The way that people in America talk about love is totally incorrect. The American idea of love is ridiculous. It's a fantasy, a fairy-tale. It's based on goals that cannot be achieved and fantasies that just dont't exist."

Al deze opgelegde, verziekte normen bezorgen mensen en relaties frustraties, waarmee ze niet alleen relationeel, maar ook nog eens seksueel in de knoop raken. Figuren als Dr. Ruth kunnen dan ook niet veel meer roepen als "Bevredig jezelf maar". Zelfbevrediging valt echter nog altijd onder een van de grotere taboes en relationele problemen los je er niet echt mee op.
Seks lijkt de gevoeligste plek in de Amerikaanse samenlevingsvorm te zijn. En juist dat is een van Zappa's favoriete plekjes.

In zijn beginperiode maakte Zappa voor al zijn teksten gebruik van een soort cynisme en poneerde hij stellingen om het tegenovergestelde te bereiken. Een bekende stelling uit zijn beginperiode is: "Sex is for making babies" ...

"Why should those dirty teenagers have all the fun. Sex is for making babies and it makes your body misshapen and ugly afterwards and let's not talk about shall we?"
- Frank Zappa in Life, 1968

Het beeld dat met name jongeren (de doelgroep) van hun (Amerikaanse) vaderland schijnen te moeten krijgen is dat van een land waarin je beschermd (veilig) kan opgroeien. Daarin is dus geen plaats voor andersdenkenden/uitzienden (communisten, negers, homo's, enz.) en dus ook geen plaats voor zoiets 'smerigs' als seks. Kuisheid is geboden bij Mr. & Mrs. Clean America. Maar is dat wel zo? De porno-industrie draait op volle toeren en, zoals al eerder geschreven, de Amerikaanse maatschappij lijkt doordrenkt van seks.

"Pornografie is een noodzaak voor Amerika, aangezien Amerikanen op seksueel gebied volkomen verknipt grootgebracht worden en een normale seksuele beleving niet mogelijk is. Dat is de reden dat een porno-industrie zulke gigantische omzetten haalt. Een volk dat een natuurlijke houding tegenover seks heeft, heeft geen porno nodig." FZ-1992

In een op deze wijze geconditioneerde maatschappij wordt op een bizarre manier omgegaan met seksualiteit. Enige gevolgen:
· de hoes van de lp 'Two Virgins' van John (Lennon) en Yoko, waar beiden naakt op staan om hun oprechtheid te illustreren, moest in een ondoorzichtig papieren zak verpakt worden.
· foto's van Robert Mapplethorpe, wiens werk alom waardering geniet als vorm van kunst, worden door heteroseksuelen verbannen uit musea en bestempeld tot homo-porno.
· tot ver in de jaren zestig moesten veel Amerikaanse filmsterren ondoorzichtige pleisters over hun tepels plakken, zodat je die niet door hun kleding kon zien.
· de meeste 'gewaagde' filmscenes worden nog steeds door de censorschaar weggeknipt.
· muziek waarvan 'men' vindt dat de teksten 'over the top' gaan wordt geboycot op radio en TV.
· voor het boek van Madonna, staan mensen uren in de rij. Het boek wordt her en der geboycot en mag alleen in een dichtgesealde verpakking verkocht worden. Het saldo: een gigantische publiciteit met een pover artistiek resultaat.
· concerten worden afgelast omdat een zanger seksuele bewegingen naar een achtergrondzangeres gemaakt zou hebben (melding op de radio; jan. 1993)>

Bewust heb ik hierboven ook voorbeelden gekozen die afkomstig zijn uit de muziekbizz. Rock (als algemene term voor die bizz) is per definitie verbonden met seksualiteit. Niet eens zozeer door de muziek op zich. Veel belangrijker is het feit dat jongeren in hun puberteitsjaren bezig zijn zichzelf en daarmee hun seksualiteit te ontdekken. Daarbij zoekt elke generatie een of meerdere 'held(en)' die ze kunnen vereren en van een afstand liefhebben (prachtige parodie ook in Punky's Whips). Een gerichte muziekstijl, met het daaraan gekoppelde uiterlijk en eventueel ideeën bepaalt tevens tot welke leeftijdsgroep een jongere gaat behoren/behoort (bv. de groep die houdt van heavy/metal), enz.
Sinds Elvis Presley ergens rond mijn geboortejaar met zijn heupen is gaan draaien...

"Men vindt mijn teksten te ver gaan, omdat ik zeg wat ik bedoel; anderen draaien er alleen maar omheen of werken met vage dubbelzinnigheden. Dat wordt prachtig gevonden, al staan ze onderwijl met hun kruis te draaien. Dat is toch hypocriet? Het is toch al jaren duidelijk dat rock en seks ondubbelzinnig met elkaar te maken hebben?"

... en daarmee duizenden jongeren de hoofden op hol bracht is muziek als uiting van seksualiteit onderdeel geworden van de jongerencultuur. Die seksualiteit wordt op allerlei manieren bezongen in liefdesliedjes. De meeste songs gaan over verliefd worden/zijn, het uitmaken, verdriet na een verliefdheid, alleen zijn en noem maar op.

"Janken over verloren liefdes doe je thuis, niet op een plaat. Als je last hebt van je emoties moet je naar een psychiater. Vrijblijvend liedjes zingen over liefde heeft niets te maken met de manier waarop liefde echt funktioneert. Teksten als 'Nu is het uit", gevolgd door "Hik, snik" leiden tot geestelijke verdwazing. Iemand zal die mensen dus moeten vertellen hoe het er werkelijk aan toe gaat en dat doe ik dan maar. Een verhouding afbreken kan bv ook z'n positieve kanten hebben (in: Broken hearts are for assholes). 
Desalniettemin vallen jongeren massaal voor dit soort teksten, in veel gevallen herkennen ze hun eigen situaties met prille verliefdheden. Wat ze zich niet realiseren is dat ze op deze wijze hun muziekidool prostitueren; immers de ster wordt betaald/genomen door het publiek vanwege de al dan niet verborgen seksuele spiegeling van de jongeren eraan. Daarmee is Rock het surrogaat geworden van seksualiteit.
Frank Zappa heeft dat feit geparodieerd in "Help I'm a Rock"; help ik ben een rockster en daardoor een onderwerp van seksuele verering. Maar helaas: "It can't happen here". Het hele nummer, inclusief orgastisch gehijg staat in het teken van seks, maar er komen steeds storingen, vragen, twijfels, waardoor de song een sarcastische coïtus interruptus wordt. Het sprookje van de rockster wordt zo afgebroken.
De commercie is na een eerste verbazing handig in gaan spelen op de jongerenbeleving, door bv kleding en andere elementen voor het juiste uiterlijk (Disco Boy) en talrijke andere zaken op de markt te brengen. Muziek blijft daarbij een centrale factor (gaat nog steeds op voor de meeste STER-reclames, spijkerbroeken en alcoholvrij bier en de blues bv). De verpakking, ook in de vorm van clips en advertenties die de platenmaatschappij meegeeft om een song tot succes te laten verworden, spelen dus een essentiële rol. In die verkooptechnieken gaan ze heel ver en spelen een behoorlijk hypocriete rol: enerzijds gaan platenmaatschappijen er toe over om op eigen houtje stickers met 'Contains Explicit Lyrics' op lp/cd's te plakken (gevolg van oa. De PRMC - een groepje bezorgde, conservatieve dames en heren die willen waken over de leefomgeving van jongeren in Amerika (zie boven)), anderzijds moeten ze van hetzelfde produkt zoveel mogelijk verkopen en moet het gepromoot worden. Frank Zappa kent dit dubieuze verschijnsel van dichtbij:

"Uncle Meat werd geboycot door een enkel zinnetje van Suzy Creamcheese dat aanstootgevend zou zijn. Op de Fillmore-lp komen teksten voor die stukken verder gaan en die wordt gewoon verkocht. Sterker nog, de industrie wilde de lp zelfs verkopen onder de noemer 'lekker geil'. Dat vond ik zo hypocriet dat ik daar een stokje voor gestoken heb." (FZ-1971)

Al vanaf Freak Out schrijft Zappa teksten over seksualiteit en heeft hij dus ook al problemen met platenmaatschappijen: teksten werden gecensureerd (Money), de lyrics werden niet afgedrukt (Absolutely Free) of gedeeltelijk, stukken muziek werden weggelaten (New York), geboycot (Jazz From Hell, vanwege de teksten - niet slecht voor een instrumentale cd/lp), enz. Bij sommige gelegenheden werd daar nogal wat ophef over gemaakt, ondanks de zogenaamde vrije jaren zestig, jaren van de seksuele revolutie (alles moet kunnen). Historisch in eigen land zijn de vragen in de Tweede Kamer naar aanleiding van de door de VPRO uitgezonden documentaire over 200 Motels, waarin een blote vrouw een stofzuigermond op haar borsten geplaatst krijgt. In tegenstelling tot bv de USA en Engeland zijn Zappa's lp's of teksten (bv die van 200 Motels - Engeland's meest humoristische rechtszaak) in Nederland nooit geboycot.

Al met al mag je stellen dat Zappa zijn publiek al jarenlang een gedegen seksuele voorlichting geeft, inclusief gebruik van didactische hulpmiddelen, zoals in Ms Pinky (opblaaspop). Meestal wordt seksualiteit in een zeer humoristisch perspektief geplaatst. Seks is door alle genoemde facetten immers een bloedserieus onderwerp. Zappa haalt dat er voor een deel af en geeft middels zijn songs en commentaren het publiek een blik in de verziekte seksbeleving. Dat wil niet zeggen dat alles humor is. In 1971, lang voordat het taboe op het spreken over incest doorbroken werd, had Zappa het er al over in Magdalena (cd: Just Another Band From L.A.); het lied over de knappe dochter in uitdagende kleren, de door haar vader misbruikt wordt en te horen krijgt: "Zeg het niet tegen je moeder, dit is ons geheim."

Zijn teksten laten weinig aan de fantasie van de luisteraar over en belichten alle facetten en mogelijkheden van seksualiteit en lustbeleving. Het noemen van alle verschillende seksvormen, ondersteund door een smeuïg muziekje (Overnite Sensation) wordt door 'critici' en politici vaak pervers genoemd.
"Mijn songs pervers? Seks is een thema waar iedereen zich mee bezighoudt. Mijn nummers gaan dus over alledaagse zaken."
Zijn songs worden regelmatig onderbroken voor sarcastische commentaren of onzinnige opmerkingen. Bovendien worden seksueel getinte teksten vaak centraal geplaatst in relatie tot maatschappelijke...

"Masturbation is not illegal. Why should it be illegal to sing about it?"

... en religieuze...

"Er zijn drie dingen die destructie, dood en oorlogen veroorzaken: geld, sex en religie. Het opmerkelijke is dat al deze zaken onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn."

... normen en waarden (luister maar naar Joe's Garage/You Are What You is/Broadway).

Noch mannen, noch vrouwen worden gespaard in Zappa's teksten. Partij voor een van beide seksen zal hij in zijn songs niet trekken, toch zijn zijn teksten met name bij vrouwen slecht gevallen. Zappa verwijst in zijn reactie vaak naar het feit dat eigenlijk wel meevalt:

"If you were to take all the lyrics I've ever written and analyze how many songs are about 'woman in demeaning positions', as opposed to 'men in demeaning positions', you would find that most of the songs are about 'stupid men'.
The songs I write about woman are not gratuitous attacks on them, but statements of fact." (Uit The Real FZ-Book)

(Vrij) Vertaald en uit een andere bron: "Minder dan 50% van mijn teksten gaan over vrouwen, veel materiaal gaat over mannen en die komen er vaak heel wat slechter af en uit die hoek hoor je slechts zelden kritiek (FZ in reactie op een aanval van feministen op zijn teksten).

"Vrouwen worden vrij geboren en hoeven in principe niet bevrijd te worden. Ze hebben de keus: een dame worden, of een vrouw. Dames zijn strijkplanken, stijf van de lak enz., vrouwen zijn gewoner, die tref je overal aan. Ik heb over dit onderwerp vaker gesproken met Germaine Greer (een vooraanstand feministe - PL) en ook zij twijfelt of vrouwen nu echt gelukkiger worden als je hun verworvenheden, op welk niveau dan ook, weghaalt en ze er iets 'radicalers' voor teruggeeft."

Opmerkelijk echter is dat Zappa altijd in positieve zin 'iets' met vrouwen had/heeft. In de jaren zestig bv steunde hij de G.T.O.'s, een van de eerste vrouwengroepen. Niet alleen krijgen ze zijn steun bij hun activiteiten, maar ook bij het opnemen van een lp (Permanent Damage). Daarbij telt hij heel wat trouwe vrouwelijke 'fans', getuige de vele aanwezige vrouwen op zijn lp/cd's.

Wat je ook van Zappa's teksten mag denken, feit blijft dat hij op een unieke en bovenal humoristische wijze seksualiteit in een kritisch daglicht stelt en - wat veel belangrijker is - bespreekbaar maakt en houdt. Iets dat zeker in Amerika tot op de dag van vandaag niet overbodig is. Met name de humor in zijn teksten geeft ze, vind ik, een meerwaarde, waardoor ze uitstijgen boven het platvloerse. 

Nog een laatste woord in deze van Mr. Zappa:

"Ik ben geen seksmaniak, ik ben gelukkig getrouwd en heb vier kinderen. Journalisten en vaak ook het publiek verwarren mijn songs met mijn privé-leven. Dat heeft werkelijk niets met elkaar te maken; ik verkoop een produkt en niet mijn leven."